Sunday, November 12, 2017

दाङम थारु पत्रकार ओ थारु पत्रकारिताके विकास

थारु  समुदायन्हक भाषा, कला, संस्कृतिके प्रवद्र्धन ओ विकास कर्र्नाम औरज आख कैडिह कना आश ना करी हम्र आझुअसे सशक्त रुपम लागपर्ना बा । थारु पत्रकारहुक्र मुलधारम मिडियाम आइलाग सक्कुजहनसे समन्वयकारी भूमिका खेल्टी आघ बहर्ना आझुक आवश्यकता हो ।

सन्तोष दहित

    नेपालम पत्रकारिता क्षेत्र छोटि समयम अभूतपूर्वकहि या भारी विकास हुइल डेखपर्ठा । जात्तिसे कना हो कलसे जहाँ पत्रकारिता बा, उहाँ हरेक क्षेत्रक विकास हुइल बा । उहमार पाछक समयम विकासक लाग पत्रकारिता क्षेत्र शसक्त ओ बल्गर माध्यम बनल बा । पत्रकारिता क्षेत्रह आम्हिन बल्गर प्रभाकारिताओ क्रियाशिल्ता बनाइलाग मेरमेह्रिक सञ्चार संगठन जन्मल बा । आपन क्षमता, दक्षता साटासाट कर्ना, नेतृत्व विकाससंगसंग पत्रकारिता क्षेत्रह व्यवस्थित बनाइलाग दर्जनौ सञ्चार संगठन जन्मना ओ प्रतिस्पर्धाम मेरमेह्रिक क्रियाकलाप हुइटि आइल बा । हुइना त आम पत्रकारहुन्हक साझा संस्थाके रुपम नेपाल पत्रकार महासंघ पलि  बा । उहफे आ–आपन आस्था, विचार ढर्ना, विभिन्न सामाजिक, ओ जातियके रुपम सञ्चार संगठन निर्माण हुइल बा । राजनीतिक आस्थाके विचार ढर्नाम नेपाली काँग्रेसके भातृसंगठनके रुपम नेपाल प्रेस युनियन, नेकपा एमालेके प्रेस चौतारी नेपाल, नेकपा माओवादी केन्द्रके प्रेस सेन्टर नेपाल लगायत विभिन्न राजनीतिक दलके भातृ संगठनके रुपम सञ्चार संगठनफे निर्माण हुइल बा । ओस्टक आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ (फोनिज) नेपाल, थारु पत्रकार संघ नेपाल, मगर पत्रकार संघ नेपाल, अवधि पत्रकार संघ नेपाल, मधेशी पत्रकार संघ नेपाल लगायत बहुट सञ्चार संगठन गठन हुइल बा ।
    यी सञ्चार संगठन भित्तर फे एक्ठो बरवार संगठन थारु पत्रकार संघ नेपाल हो । सम्भव त जातिय सञ्चार संगठनके रुपम हेर्ना हो कलसे सबसे भारी संगठन थारु पत्रकार संघ नेपाल जो हो । आब याकर केन्द्रीय कार्यालय काठमाण्डौम बा । थारु पत्रकार संघ नेपालके केन्द्रीय अध्यक्ष कृष्णराज सर्वहारीके अनुसार दाङ, बाँके, वर्दिया, कैलाली, कञ्चनपुर, रुपन्देही, कपिलवस्तु, नवपरासी, चितवन, सुनसरी, बारा, उदयपुर, मोरङ, झापालगायत १५ जिल्लाम शाखाके रुपम विस्तार हो स्याकल बा ।
    थारु पत्रकार संघ नेपालसे विस्तार कर्लक जिल्ला शाखा भित्तरम दाङ शाखा उत्कृष्ट शाखाके रुपम सम्मान ओ पुरस्कृत फे हो स्याकल बा । गैइल वर्ष २०७३ साल भदौ २५ गते थारु पत्रकार संघ नेपालके पाँचौ साधारणसभा ओ राष्ट्रिय भेलामसे पहिला फ्यारा उत्कृष्ट शाखाके रुपम घोषित ओ सम्मान पाइल हो । २०६५ पुस २८ गते नयाँ युगवोध दैनिकम कार्यरत टोपबहादुर चौधरीके अध्यक्षताम सात सदस्यीय थारु पत्रकार संघ तदर्थ समिति गठन कैगिलरह । सायद नेपालम पहिला फ्यारा थारु पत्रकार संघके रुपम गठन हुइलक जिल्ला दाङ जो हो । वाकरपाछ २०६७ सालम राजधानीम बैठ्ख पत्रकारिता कर्ना थारु पत्रकारहुक्र रेडियो नेपाल कार्यरत जयप्रकाश चौधरीके संयोजकम तदर्थ समिति गठन कैगिल हो । उह तदर्थ समितिह मूर्त रुपम डेख जिल्ला प्रशासनम दर्ता कराख वैधानिक रुपम थारु पत्रकार संघ नेपाल बनागिल तबसे थारु बाहुल्य रहल जिल्लाम थारु पत्रकार संघके शाखा विस्तार कैगिल हो आम्हिन कर्टि आइल बा । आब उह केन्द्रके मातहत रनागरि दाङ शाखा दाङम विभिन्न गतिवीधि कर्टि आज करिब ९ बर्षम पैला ट्याकल अवस्था बा । खास कैख दाङम छिटिक्क रलक सक्कु थारु पत्रकारहुकन एकताबद्ध बनाइना ओ संगठित रुपम थारु समुदायके सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, राजनैतिक पक्षहँ उजागर कर्ना, थारु भाषा, कलाके प्रवद्र्धन ओ विकास कर्र्ना, थारु पत्रकार संघके पेशागत हकहितके लाग आवाज उठैटि आइल बा ।
दाङम थारु पत्रकारके  अवस्था
    दाङम आब बहुट सञ्चार माध्यम बा । छापाठेसे लेख विद्युतीय, अनलाइन लगायत अधिकांश सञ्चारमाध्यम थारु पत्रकारहुन्हक प्रत्यक्ष सहभागिता रहल बा । किउ रिर्पाेटिङके रुपम बाट कलसे किउ प्राविधिक कम्प्युटर अपरेटर ट किउम व्यवस्थापक रुपम आबद्ध हुइलबाट । भर्खर हुइलक थारु पत्रकार संघके ट्यासर जिल्ला अधिवेशनक्रमम ४६ ज सम्पर्कम आइलबाट । थारु पत्रकार संघ नेपाल जिल्ला कार्यसमिति दाङके सम्पर्कम अइलक थारु पत्रकारहुकन्हक नामवली, आवद्ध मिडिया ओ सम्पर्क नम्बरसहित तथ्याङ्कम असिख उटारगिल बा ।

क्र.संं.    नाम        आवद्ध मिडिया    मो.नं.
१.    सविन प्रियासन    गणतन्त्र राष्ट्रिय दैनिक    ९८५७८३०३४३
२.    केवि चौधरी    लौव अग्रासन    ९८५७८२०२६१
३.    लक्ष्मीमान चौधरी    रेडियो स्वर्गद्वारी एफ.एम.    ९८५७८३०४४०
४    सन्तोष दहित    लौव अग्रासन÷नयाँ युगबोध राष्ट्रिय दैनिक    ९८५७८३४५५५
५.    छविलाल कोपिला    लावा डगर    ९८४७८६०७५६
६.    माधव चौधरी    लौव अग्रासन    ९८५७८३२८०५
७    लालु चौधरी    राप्ती समाचार राष्ट्रिय दैनिक    ९८५७८२३५७६
८.    जित बहादुर चौधरी    रेडियो स्वर्गद्वारी एफ.एम.    ९८४७८३१५५८
९.    राजकुमार कान्छा    गोरक्ष राष्ट्रिय दैनिक     ९८४७८२६३४०
१०.    प्रकाश चौधरी    स्वतन्त्र    ९८५७८३१९३५
११.    नविन चौधरी    लौव अग्रासन साप्ताहिक    ९८४७९५९२३६
१२.    सबि थारु    लौव अग्रासन साप्ताहिक    ९८४८००६७००
१३.    सविता चौधरी    रेडियो इन्द्रेणी एफ.एम.    ९८०९५७८५१०
१४.    दिप्तीशिखा पछलडङ्ग्या    रेडियो प्रकृती एफ.एम.    ९८६६९१६६१२
१५.    बिष्णु कुसुम    रेडियो झरना एफ.एम.    ९८६८६१२७४५
१६.    अमिता चौधरी    रेडियो झरना एफ.एम.    ९८०११९०१२३
१७.    सरिता चौधरी    लौव अग्रासन साप्ताहिक    ९८४७९८४१७७
१८.    शान्ति शरु रत्गैयाँ    लौव अग्रासन साप्ताहिक    ९८४७८८१८१०
१९.    शालिकराम चौधरी    लौव अग्रासन   ,,    ९८५७८३२८८७
२०.    शिबहरि चौधरी    लौव अग्रासन  ,,    ९८४७८८११७१
२१.    गोविन्द चौधरी    लावा डगर   
२२.    सुनिता चौधरी    स्वतन्त्र   
२३.    श्रीराम दहित    लौव अग्रासन    ९८०२९६१५३०
२४.    राजकुमार चौधरी    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.    ९८४७९१६१२२
२५.    तिर्थराज चौधरी    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.    ९८०९७७२५०८
२६.    प्रेम चौधरी    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.   
२७.    भगवती चौधरी    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.   
२८.    संगिता चौधरी    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.   
२९.    आर.एम. जगत    रेडियो मध्यपश्चिम एफ.एम.   
३०.    भुवनी चौधरी    राप्ती पोष्ट राष्ट्रिय दैनिक    ९८४७८०४३३३
३१.    कृष्ण समर्पण    लौव अग्रासन    ९८४६८६२५२०
३२.    अञ्जना चौधरी    रेडियो सञ्जिवनी एफ.एम.    ९८२२८०६२२६
३३.    निता चौधरी    रेडियो तुलसीपुर एफ.एम.    ९८१०९३९९३१
३४.    सरिता चौधरी    रेडियो तुलसीपुर एफ.एम.    ९८२२८२०५९५
३५.    महेन्द्र कुसुम्या    रेडियो तुलसीपुर एफ.एम.    ९८१०००५७९०
३६.    अमर चौधरी    रेडियो हाम्रो पहुँच एफ.एम.    ९८४७८८५०४१
३७.    डिला चौधरी    रेडियो हाम्रो पहुँच एफ.एम.    ९८६६८२५३२५
३८.    उदिराम चौधरी    सूचना पत्र÷साक्षी खबर पत्रिका    ९८४४९१०५११
३९.    सुन्दर चौधरी    गोरक्ष राष्ट्रिय दैनिक    ९८४७८३०१८८
४०.    पुरन चौधरी    लौव अग्रासन    ९८४७८३२१८७
४१.    मोहन चौधरी    नयाँ युगबोध राष्ट्रिय दैनिक   
४२.    चन्द्रप्रसाद चौधरी    नयाँ युगबोध राष्ट्रिय दैनिक   
४३.    सुशिल चौधरी    गोरक्ष राष्ट्रिय दैनिक   
४४.    लेखनाथ चौधरी    गणतन्त्र दैनिक   
४५.    धनकुमारी चौधरी    रेडियो नयाँ युग एफ.एम.   
४६    कल्पना चौधरी    लौव अग्रासन   
श्रोतः थारु पत्रकार संघ नेपाल जिल्ला कार्यसमिति दाङ

थारु पोष्टा प्रकाशनके सुरुवाट
    नेपालम पत्रकारिताके विकास ध्यार आघसे सुरुवाट हुइलसेफे थारु पत्रकारिताके विकास भर बहुट बर्ष पाछसे सुरु हुइल हो । यद्यपि थारु पत्रकारिताके विकास दाङमसे सुरुवाट हुइल इतिहास डेख पर्ठा । दंगीशरण गाउँपालिका वडा नं. ४ बैवाङ दाङके थारु अगुवा, इतिहासविद, बुद्धिजीवि, पुर्वमन्त्री महेश चौधरी (दहित) के अगुवाईम  घोराही उपमहानगरपालिका ७, शुक्रवारके लालबहादुर चौधरी, गढवा गाउँपालिका मानपुरके भगवती चौधरी लगायतके टिम २०२८ सालम पहिला फ्यारा थारु भाषा, कला, साहित्यके संरक्षण ओ प्रवद्धन कर्ना उद्देश्यले ‘गोचाली’ म्याग्जिनक रुपम पोष्टा प्रकाशन कैगिलरह । महेश चौधरीके लेखन ओ सम्पादनम २०२८ सालम जो बर्कीमार, २०३९ सालम गुरुवावक जर्माैटी, २०४० सालम महेश चौधरीके छारा कामना, २०४० सालम मंगल चौधरीके पहँुरा,  थारु विद्यार्थी समाज दाङसे केबि चौधरीके सम्पादनम ‘हमार पहुँरा’ लगायत मेरमेह्रिक साहित्यक पोष्टा निक्र्रल बा । जौन पोष्टाके विवरण टर तथ्याङक उल्लेख कैगिल बा । 

क्र.सं.    संस्था÷पत्रिका÷
किताव÷कृति    प्रकाशक    प्रकाशन मिति    विधा    सम्पादक÷
लेखक
१    गोचाली    थारु भाषा तथा साहित्यिक उत्थान मञ्च दाङ    २०२८    म्याग्जीन    महेश चौधरी
२.    बर्कीमार    महेश चौधरी    २०२८    महाकाब्य    महेश चौधरी
३.    गुर्वावक जर्मौटी    शान्ति चौधरी    २०३९    महाकाब्य    महेश चौधरी
४    छारा कामना    प्रसाद चौधरी, लिलागंभिर चौधरी    २०४०    गीति नाटक    महेश चौधरी
५.    पहुँरा     मंगल चौधरी    २०४९    कविता, गीत    मंगल चौधरी
६.    हमार पहुँरा    थारु विद्यार्थी समाज दाङ    २०४९    म्यागजिन    केबि चौधरी
७    कविला     थारु भाषा तथा साहित्यिक उत्थान केन्द्र    २०५१    म्यागजिन    जर्मन चौधरी,रिम बहादुर क¥याबरिक्वा
८    केरनी     थारु भाषा तथा साहित्यि परिषद    २०५८    म्यागजिन    छविलाल कोपिला
९    बर्किमार    वेस नेपाल    २०५६    लोक साहित्य    अशोक थारु
१०    भौगर    सविता प्रकाशन    २०६१    गजल संग्रह    छविलाल कोपिला
११    मुक्तिक खोज    अतिरिक्त प्रकाशन    २०५९    उपन्यास    छबिलाल कोपिला
१२    जोन्हु मामा    युनिक वर्दिया    २०६३    बालकविता    कृष्णराज सर्वहारी
१३    बेबरी    थारु लोककला तथा लोक संस्कृति संरक्षण समुह    २०६३    म्यागजिन    सन्तोष दहित
१४    लौव अग्रासन साप्ताहि    सन्तोष दहित    २०६४ से    साप्ताहिक पत्रिका    केबि चौधरी, सन्तोष दहित
१५    लावा डगर    थारु भाषा तथा साहित्यिक संरक्षण मञ्द्ध देउखुरी दाङ    २०६६    म्यागजिन    छविलाल कोपिला
१६    थारु,नेपाल, अंग्रेजी शब्द कोश    बेस नेपाल तुलसीपुर    २०५७    शब्दकोश    अशोक थारु, गोपाल दहित
१७    देउखुरिया जनजचुवा दिनुचुवा गीत    गोकुल चौधरी    २०६१     लोकगीत    गोपाल चौधरी
१८    दंगीशरण कथा, बर्कीमार ओ गुरबाब जर्माैटि    रुपलाल चौधरी, बद्रिनाथ योगी    २०१६    लोक साहित्य    रुपला चौधरी, बद्रिनाथ योगी
१९    बर्किमार     चन्द्र प्रकाश थारु    २०५९    लोकसाहित्य    रुपलाल चौधरी
२०    जोग्नी चौधरी    थारु विद्यार्थी समाज दाङ    २०६१    साहित्य    केबि चौधरी
२२    हमार पहुँरा     थारु विद्यार्थी समाज दाङ    २०६४    म्यागजिन     सन्तोष दहित
२३    जोग्नी    थारु विद्यार्थी समाज दाङ    २०६५    साहित्य    सन्तोष दहित

२४    बैशालु जोवन    बालगोविन्द चौधरी, सुमन चौधरी    २०५७    मुक्त संग्रह    बालगोविन्द चौधरी, सुमन चौधरी
२५    आछत    थारु विद्यार्थी समाज दाङ    २०६१    गजल संग्रह    भुवन भाई
२६    समयका उच्वासहरु    अतिरिक्त प्रकाशन    २०५६    हाइकु संग्रह    कृष्णराज सर्वहारी
२७    डोसर घर जाइबेर    जुनुबुनु प्रकाशन    २०५६    मुक्तक संग्रह    कृष्णराज सर्वहारी
२८    सुख्ली    गुर्वावा प्रकाशन    २०६२    बालकथा    कृष्णराज सर्वहारी
२९    संघारी    बेस दाङ    २०५६    पत्रिका   
३०    कबिला     रेडियो स्वगद्धारी एफंएम दाङ    २०६०    म्यागजिन    लक्ष्मीमान चौधरी
३१    दंगीशरण थारु राजा तथा सुकौरा महोत्सव स्मारिका    थारु वुद्धिजीवि परिषद दाङ    २०६३    जर्नल    केवि चौधरी, भुवन भाई, विकास चौधरी, थम्मन चौधरी
३२    हमार थारु किताब १से ५ सम    पाठ्यक्रम विषय केन्द्र सानोठिमी भक्तपुर    २०५७    औपचारिक शिक्षा पाठ्यक्रम    कृष्णराज सर्वहारी
३३    थारु हिज्जे    सहयोग समाज नेपाल        शब्दकोष   
३४    बुक्रिभारा    सहयोग समाज नेपाल        बाल गीत, कथा   
३५    बट्कोहि    सहयोग समाज नेपाल        अनौपचारिक शिक्षा पाठ्य पुस्तक    
३६    अग्यारी भाषा १, २, ३               
३७    गन्यारी    सहयोग समाज नेपाल        म्यागजिन   
३८    थारु वर्णमाला    सहयोग समाज नेपाल        वर्णमाला   
३९    अख्वा    गौरीपब्लिक प्रकाशन    २०६२    गजल संग्रह    पुनराम कर्याबरिक्वा



    यद्यपि उप्रक तथ्याङ्कमध्यके बहुटसे पोष्टा स्थगित हुइल बा । दाङम लोकसाहित्य अन्तर्गतके थारु लोक गाँथा बहुट ढ्यार संकलन कैगिल डेख्परठ । महेश चौधरी, अशोक थारु, कृष्णराज सर्वहारी, डा.गोविन्द आचार्य जसिन विद्वान् लेखक, साहित्यकार, थारु भाषा, लोकसाहित्य संरक्षण कर्ना बरवार योगदान डेरख्ल ।आब थारु साहित्यसंगसंग समाचारमूलक लौव अग्रासन साप्ताहिक पत्रिका फे प्रकाशन हुइटि आइल बा । २०६५ सालम दाङके जिल्ला प्रशासनम दर्ता होख दाङमसे नियमित रुपम प्रकाशन हुइना एक्ठो पत्रिका लौव अग्रासन साप्ताहिक जो हो । केबी चौधरीके प्रधान सम्पादक ओ सन्तोष दहित प्रकाशक÷सम्पादकम रहल लौव अग्रासन साप्ताहिक लगातार १० वर्षके डौरानम ४०३ अंक प्रकाशित होस्याकल बा । ओस्टक देउखरसे छविलाल कोपिलाके सम्पादनम लावा डग्गर त्रैमासिक निरन्तर प्रकाशित हुइटि आइल बा ।
निष्कर्षः
    दाङ जिल्ला थारुन्हक उद्गम ठलो हो । उहओंरर्से थारुन्हकलाग दाङ हरेक क्षेत्रके हिसाबले केन्द्र विन्दु बनल बा । आर्थिक, सामाजिक, साँस्कृतिक ओ राजनीतिक विषयम झन केन्द्र विन्दु नि बन्ना त बात निहो । भाषा, कला साहित्यिक हिसावले झन सशक्त बा । ओत्रा हुइटि–हुइटि फे थारुन्हक बहुट मुद्दा आझेलम पर्टि बा । यिहिन उजागर कर्ना ओ थारु पत्रकार उत्पादनसेलेक सक्कु थारु पत्रकारहुक एकताबद्ध बनाख ओ संगठित रुपम थारु समुदायके सामाजिक, साँस्कृतिक, आर्थिक, राजनैतिक पक्षहँ उजागर कर्ना पर्ना जरुरी बा ।
    ओस्टक स्थानीय तहम थारु भाषाह सरकारी कामकाजक रुपम आनकलाग गिन्योंरसे थारु पत्रकारहुक्र समाचार लेखन, समाचार बाचन, दबाबमूलक कार्यक्रम मार्फत या त जबरजस्त दबाब डिहपर्ना अवस्था आइल बा । थारु  समुदायन्हक भाषा, कला, संस्कृतिके प्रवद्र्धन ओ विकास कर्र्नाम औरज आख कैडिह कना आश ना करी हम्र आझुअसे सशक्त रुपम लागपर्ना बा । थारु पत्रकारहुक्र मुलधारम मिडियाम आइलाग सक्कुजहनसे समन्वयकारी भूमिका खेल्टी आघ बहर्ना आझुक आवश्यकता हो ।


सन्दर्भ सामग्री
(१)  सर्वहारीः कृष्णराज, (२०६८), छापामा थारु पत्रकारको अवस्था, फुलरिया, काठमाण्डौः थारु पत्रकार संघ नेपाल । (२) दंगीशरण थारु राजा सुकौरा महोत्सव, (२०६३) स्मारिका, दाङः दंगीशरण थारु राजा सुकौरा महोत्सव केन्द्रीय कार्यसमिति । (३) चौधरीः महेश, (२०६४), नेपालको तराई तथा यसका भूमिपुत्रहरु, काठमाण्डौः ग्रामीण महिला विकास संस्था । (४) सर्वहारीः कृष्णराज, (२०७२), थारु म्यागजिनः गोचालीदेखि चली गोचालीसम्म, फुलरिया, वर्ष ५, पूर्णाङ्क ४, पृष्ठ ३ । (५) चौधरीः जग्गुप्रसाद, (२०६४), गोचालिक ऐतिहासिक झलक, गोचाली, वर्ष ३६, अंक १५, पृष्ठ २४ । (६) चौधरीः सुशील, (२०७२), थारु लोक जीवन र कलाः एक विमर्ष, चली गोचाली, वर्ष १, अंक ५, पृष्ठ ३० ।
(७) चौधरीः केवी, (सं.), (२०६०), हमार पहुँरा, दाङः थारु विद्यार्थी समिति महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस (८) चौधरीः श्रीराम, (सं.), (२०६१), अग्रासन राष्ट्रिय मासिक, नेपालगञ्जः गुर्बाबा प्रकाशन प्रा.लि. । (९) चौधरीः जर्मन, (सं.), (२०५१), कविला, दाङः थारु भाषा साहित्य तथा संस्कृति उत्थान मञ्च ।
हमार दाङ स्मारिकामसे






No comments:

Post a Comment